قوانین بازی والیبال توسط FIVB یا همان Federation Internationale De Volleyball تعیین و بر روی سایت رسمی قرار داده میشود. آخرین نسخه قوانین بازی والیبال در اول ژانویه سال ۲۰۱۷ ارائه شده و تا ۲۰۲۰ اعتبار دارد.
بخش اول : تجهیزات
زمین بازی: زمین بازی باید به صورت مستطیل و قرینه باشد. ابعاد زمین ۹×۱۸ متر است. در مسابقات رسمی، ناحیه آزاد از خطوط کناری ۵ متر و از خطوط انتهایی ۶/۵ متر فاصله دارد. رنگ زمین بازی باید روشن باشد و زمین بازی نباید سخت و یا لغزنده باشد.
خطوط زمین: خطوط زمین ۵ سانتیمتر ضخامت دارد. باید یک رنگ کمرنگ داشته و رنگ آن نسبت به رنگ زمین متفاوت باشد.
ناحیه سرویس: به ناحیه آزادی به عرض ۹ متر پشت هر خط انتهایی ناحیه سرویس میگویند.
تور: تور باید بالای خط وسط زمین باشد و ارتفاع آن ۲/۴۳ متر برای آقایان و ۲/۲۴ متر برای خانمها تعیین میشود.
آنتن: از یک میله منعطف به طول ۱/۸۰ متر و قطر ۱۰ میلیمتر تشکیل شده که جنس آن از فایبرگلاس یا سایر مواد مشابه است.
توپ: باید کروی و از چرم منعطف یا چرم مصنوعی تشکیل شده است. رنگ آن میتواند یک رنگ روشن یکدست یا ترکیبی از رنگها باشد.
تجهیزات بازیکنان: بازیکنان باید یک لباس، شورت ورزشی ، ساق و کفش ورزشی داشته باشند. طرح و رنگ برای همه بازیکنان به جز بازیکن پست لیبرو باید یکسان باشد. پیراهن بازیکنان با اعداد ۱ تا ۲۰ شمارهگذاری میشود.
بیشتر بخوانید: قوانین بازی هندبال
بیشتر بخوانید: قوانین بازی بسکتبال
بخش دوم : اصطلاحات و قوانین بازی والیبال
رالی(Rally) به یک دور بازی از لحظه زدن سرویس تا زمانی که توپ به خارج زمین بازی برود رالی میگویند. یک رالی کامل زمانی است که یک دور بازی کامل انجام شود و به یک پاداش ختم شود. این پاداش میتواند از دست دادن سرویس و یا یک پنالتی باشد.
ضربه (hit) به هر ضربه توسط بازیکن به توپ هیت یا ضربه میگویند.
تلاش برای مسدود کردن (Blocking) به عمل مسدود کردن مسیر توپ که توسط بازیکنان نزدیک تور انجام میشود، تلاش برای مسدود کردن یا بلاکینگ میگویند.
لیبرو (Libero) بازیکن متخصص دفاع که باید طبق لیست اعلام شود. هر تیم میتواند حداکثر دو بازیکن لیبرو معرفی کند. اما فقط یکی از آنها میتواند در لحظه در زمین بازی حضور داشته باشد. لباس بازیکن لیبرو با سایر اعضای تیم کاملاً متفاوت است.
بخش سوم: نحوه بازی و قوانین بازی والیبال
در مسابقات هر تیم از ۱۲ بازیکن به همراه مربی و دو دستیار مربی و پزشک تیم تشکیل شده است. ۶ نفر از هر تیم داخل زمین بازی میکنند.
هر بازیکن به جز لیبرو میتواند نقش کاپیتان تیم را بازی کند.
یک تیم در موارد زیر امتیاز کسب میکند:
– با به زمین نشاندن توپ در زمین حریف
– وقتی تیم حریف مرتکب خطا میشود.
– وقتی تیم حریف یک پنالتی دریافت میکند.
اگر تیم سرویس زننده رالی را ببرد به سرویس زدن خود ادامه میدهد. اما اگر تیم دریافتکننده سرویس رالی را ببرد، سرویس برای آن تیم خواهد شد.
برای بردن یک ست، اولین تیمی که به امتیاز ۲۵ برسد و با اختلاف دو امتیاز جلو باشد، برنده بازی خواهد بود. اگر دو تیم ۲۴-۲۴ مساوی کنند، بازی ادامه پیدا میکند تا زمانی که اختلاف به دو امتیاز برسد.
تیمی برنده مسابقه میشود که ۳ ست برنده شود. اگر نتیجه بازی ۲-۲ مساوی شود، بازی به ست پنجم با ۱۵ امتیاز میرسد که در نهایت تیمی برنده میشود که با اختلاف دو امتیاز جلو بیفتد.
جهت چرخش، طبق لیست اولیه که داده میشود، بیانگر موقعیت بازیکن در طول ست است.
هر تیم میتواند تا حداکثر ۳ ضربه به توپ برگشتی وارد کند. اگر تعداد ضربات ۴تا شود مرتکب خطا شده است.
یک بازیکن نمیتواند توپ را دوبار متوالی لمس کند.
اگر دو یا سه بازیکن همزمان توپ را لمس کنند، ۲ یا ۳ ضربه به حساب میآید.
توپ ممکن است که در حین بازی تور حدفاصل دو آنتن را لمس کند.
تماس بازیکن با تور حدفاصل دو آنتن در حین بازی خطا به حساب میآید.
بازیکنی که سرویسش تبدیل به امتیاز شده باشد، دوباره مستحق زدن سرویس میشود.
هر تیم در طول هر ست از بازی میتواند درخواست دو تایم اوت و شش تعویض بدهد.
در ست پنجم وقتی یکی از تیمها به امتیاز ۸ میرسد، بازیکنان زمین را سریعاً و بدون معطلی عوض میکنند.